पश्चिम महाराष्ट्राचा आधार: मसवडकर एजन्सी - विश्वासाचा धागा आणि आधुनिकतेचा पाया

शशांक शहा: शेतकऱ्यांचा, सर्वसामान्य लोकांच्या 'मैत्रीतला देव'

26 August, 2025

पश्चिम महाराष्ट्राचा आधार: मसवडकर एजन्सी - विश्वासाचा धागा आणि आधुनिकतेचा पाया

​सातारा जिल्ह्यातील शेतीत गेल्या ४६ वर्षांपासून मसवडकर एजन्सी हे नाव केवळ एक कृषी सेवा केंद्र म्हणून नव्हे, तर शेतकऱ्यांसाठी एक विश्वासाचा आणि आधाराचा स्तंभ बनले आहे. १९७९ साली स्थापन झालेली ही संस्था स्थानिक शेतकऱ्यांच्या गरजा ओळखून, त्यांना योग्य खते, बियाणे आणि कीटकनाशके उपलब्ध करून देत आहे. शहराच्या राधिका रोडवरील त्यांचे दुकान केवळ एक व्यावसायिक ठिकाण नसून, शेतकऱ्यांसाठी एक प्रकारचे 'मित्र' आणि 'परिवार' बनले आहे.

​या दीर्घ परंपरेला आधुनिकतेची जोड देत, मसवडकर एजन्सीने आता एक नवा अध्याय सुरू केला आहे. या दुकानाचे रूपांतरण पंतप्रधान किसान समृद्धी केंद्र (PMKSK) म्हणून झाले आहे. या बदलामुळे एजन्सी आता केवळ निविष्ठा (inputs) विकण्याचे केंद्र राहिली नसून, एकात्मिक कृषी सेवा, सरकारी योजना आणि आधुनिक तंत्रज्ञान एकाच छताखाली उपलब्ध करून देणारे केंद्र बनले आहे. सल्फर कोटेड युरियाचे (SCU) लोकार्पण हे याच दिशेने टाकलेले एक महत्त्वाचे पाऊल आहे.

​शशांक शहा: शेतकऱ्यांचा 'मैत्रीतला देव'

​मसवडकर एजन्सीच्या यशाचे खरे श्रेय त्याचे मालक शशांकभाई शहा यांच्या व्यक्तिमत्वाला जाते. त्यांना जिल्ह्यात "मैत्रीतला देव" म्हणून ओळखले जाते, कारण ते अत्यंत मनमिळावू, सहृदय आणि निस्वार्थी आहेत. त्यांच्या मार्गदर्शनातून शेतकऱ्यांना केवळ उत्पादनेच नव्हे, तर योग्य पीक व्यवस्थापनाची माहिती मिळते.

​सध्या भारतीय शेतीत पावसाची अनिश्चितता आणि बाजारातील चढ-उतार यांसारखी अनेक आव्हाने आहेत. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्याला केवळ उत्पादनांची नाही, तर विश्वासार्ह मार्गदर्शनाची गरज असते. शशांक शहा यांनी नेमकी हीच गरज ओळखून, केवळ विक्रीवर लक्ष न देता शेतकऱ्यांसाठी एक सल्लागार आणि पाठिंबा देणारी यंत्रणा तयार केली. हाच विश्वास त्यांच्या व्यावसायिक यशाचा खरा पाया आहे.

​जमिनीतील गंधकाची कमतरता आणि सल्फर कोटेड युरिया

​सातारा जिल्ह्याच्या मातीत अनेक पोषक तत्त्वांची कमतरता आढळून येते. यातील एक गंभीर समस्या म्हणजे सल्फर म्हणजेच गंधकाची कमतरता. गेल्या काही वर्षांपासून सेंद्रिय खतांचा वापर कमी झाल्याने आणि गंधकविरहित खतांचा वापर वाढल्याने ही समस्या अधिक गंभीर झाली आहे.

​गंधक हा पिकांच्या वाढीसाठी एक महत्त्वाचा अन्नघटक असून, त्याच्या कमतरतेमुळे पिकांची वाढ खुंटते, पानांवर पिवळसरपणा येतो आणि फळे पूर्णपणे परिपक्व होत नाहीत. मसवडकर एजन्सीने पंतप्रधान किसान समृद्धी केंद्र म्हणून सल्फर कोटेड युरियाचे लोकार्पण करून, या प्रादेशिक समस्येवर एक वैज्ञानिक तोडगा उपलब्ध करून दिला आहे. हे केवळ एक उत्पादन विक्रीचे अभियान नसून, स्थानिक शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनीची खरी गरज समजावून सांगणारे एक प्रबोधनात्मक पाऊल आहे.

​राष्ट्रीय धोरण आणि स्थानिक विश्वासाचा संगम

​पंतप्रधान किसान समृद्धी केंद्र (PMKSK) हा केंद्र सरकारचा एक महत्त्वाकांक्षी उपक्रम आहे, ज्याचा उद्देश पारंपरिक खतांची दुकाने एकात्मिक कृषी सेवा केंद्रांमध्ये रूपांतरित करणे आहे. या केंद्रांमधून 'वन नेशन, वन फर्टिलायझर' योजनेअंतर्गत 'भारत' ब्रँडची खतेही उपलब्ध होणार आहेत.

​मसवडकर एजन्सीची गाथा हे आधुनिक कृषी विकासाच्या वाटचालीचे एक उत्तम उदाहरण आहे. पंतप्रधान किसान समृद्धी केंद्र म्हणून मसवडकर एजन्सीची निवड हा एक धोरणात्मक निर्णय होता. सरकारने नवीन केंद्रे सुरू करण्याऐवजी आधीच शेतकऱ्यांचा विश्वास संपादन केलेल्या एका स्थानिक व्यावसायिकावर विश्वास ठेवला. शशांकभाई शहा यांच्यासारख्या "मैत्रीतला देव" बनलेल्या व्यक्तीच्या माध्यमातून राष्ट्रीय स्तरावरील योजना आणि प्रगत तंत्रज्ञान शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचवणे हे एक अभिनंदनीय पाऊल आहे.

​भविष्यात कृषी सेवा केंद्रांची भूमिका केवळ उत्पादने विकण्यापुरती मर्यादित राहणार नाही, ती माहिती, मार्गदर्शन आणि विश्वासाची केंद्रे बनतील. मसवडकर एजन्सीचे हे मॉडेल 'शेतीचा मित्र' या भूमिकेचे महत्त्व सिद्ध करते, जिथे तंत्रज्ञान आणि मानवी नातेसंबंध यांचा सुंदर मिलाफ साधला गेला आहे. म्हणूनच, जेव्हा शेतकरी मसवडकर एजन्सीकडे येतात, तेव्हा ते म्हणतात, "जसे आईशी बोलतो, तसंच इथे वाटतं". हे वाक्य एका दुकानासाठी नाही, तर संपूर्ण ग्रामीण कृषी व्यवस्थेसाठी विश्वासाचा एक नवीन मापदंड प्रस्थापित करते.

-सुरेश बोतालजी