स्वातंत्र्याची पहिली वीरांगना – राणी वेलू नचियार

राणी वेलू नचियार. इंग्रजांचा कपटकारस्थानी स्वभाव ओळखून “मानवी बॉम्ब”चा यशस्वी वापर करणारी आणि ब्रिटिशांकडून आपले राज्य पुन्हा जिंकणारी त्या पहिली भारतीय राणी

15 August, 2025

स्वातंत्र्याची पहिली वीरांगना – राणी वेलू नचियार

भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यात अनेक वीरांगनांनी आपले प्राण पणाला लावून इंग्रजांविरुद्ध लढा दिला. पण त्यात एक नाव इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी कोरले गेले आहे – राणी वेलू नचियार. इंग्रजांचा कपटकारस्थानी स्वभाव ओळखून “मानवी बॉम्ब”चा यशस्वी वापर करणारी आणि ब्रिटिशांकडून आपले राज्य पुन्हा जिंकणारी त्या पहिली भारतीय राणी ठरल्या.

जन्म व बालपण

१७३० साली रामनाथपुरमच्या राजघराण्यात राजा चेल्लामुथू विजयरगुनाथ सेतुपथी आणि राणी सकंदीमुथल यांच्या पोटी वेलू यांचा जन्म झाला. मुलगा नसल्याने त्यांना लहानपणापासूनच मुलाप्रमाणे वाढवले गेले. घोडेस्वारी, वालारी, सिलांबम आणि तिरंदाजीसारख्या युद्धकलेचे उत्तम प्रशिक्षण त्यांनी घेतले. इंग्रजी, फ्रेंच आणि उर्दू भाषांवर त्यांचे प्रभुत्व होते. वयाच्या १६व्या वर्षी त्यांचा विवाह शिवगंगाईच्या राजा मुथुवदुगनंतूर उदयाठेवर यांच्याशी झाला.

इंग्रजांविरुद्ध संघर्षाची सुरुवात

१७८० मध्ये ब्रिटिशांनी शिवगंगाईवर आक्रमण केले. या युद्धात राणीचे पती वीरमरण पावले. मुलगी वेलाकीसह त्या कसाबसा बचावून निघाल्या, पण पतीच्या हत्येचा बदला घेऊन राज्य पुन्हा मिळवण्याची शपथ त्यांनी घेतली. आठ वर्षे त्या मारुथु बंधूंच्या संरक्षणाखाली राहिल्या आणि हैदर अली, टिपू सुलतान यांच्यासोबत युती केली.

मानवी बॉम्बचा पराक्रम

ब्रिटिशांचा दारुगोळा साठवण्याचा ठिकाणा शोधून राणीने शत्रूचा नाश करण्याची योजना आखली. त्यांची विश्वासू सेनापती कुयली हिने शरीरावर तेल-तूप लावून स्वतःला पेटवले आणि दारूगोळ्याच्या साठ्यावर धडक दिली. या आत्मघातकी हल्ल्याने इंग्रजांचे शस्त्रसाठे उडून गेले आणि युद्धाचे पारडे राणीच्या बाजूला झुकले.

राज्याची पुनर्स्थापना

नवीन सैन्य व मित्रांच्या मदतीने राणी वेलू नचियार यांनी शिवगंगाईत पुनःप्रवेश केला. देशद्रोह्यांना शिक्षा दिली आणि ब्रिटिश सैन्याला पराभूत करून राज्य परत मिळवले. त्यामुळे त्या इंग्रजांविरुद्ध उठाव करणाऱ्या पहिल्या भारतीय महिला शासक ठरल्या.

उत्तरायुष्य व वारसा

१७९० मध्ये त्यांनी सिंहासन मुलगी वेलाकी हिला दिले, तर कारभार पाहण्यासाठी मारुथु बंधूंना अधिकार दिले. २५ डिसेंबर १७९६ रोजी त्यांचे निधन झाले. प्रशिक्षित महिला सैनिकांची सेना स्थापन करणाऱ्या त्या भारताच्या पहिल्या शासिका होत्या.

राणी वेलू नचियार यांचे शौर्य, त्याग आणि नेतृत्व आजही स्त्रीशक्तीचे प्रेरणादायी प्रतीक आहे. स्वातंत्र्याच्या ७६व्या वर्षी, या वीरमंगाईला स्मरून आपण स्वातंत्र्यलढ्यातील महिलांचे योगदान पुन्हा उजागर केले पाहिजे.